Maria Staniszewska

Maria Staniszewska

Z wykształcenia jestem inżynierem chemikiem po 5-cio letnich studiach na Politechnice Śląskiej w Gliwicach, na wydziale Inżynierii Chemicznej. Studia te uzupełniłam podyplomowymi studiami z ochrony środowiska, a moja przygoda z ekologią zaczęła się od ‘końca rury’, czyli projektowania oczyszczalni ścieków. Pod koniec lat 80-tych zaczęły powstawać, bądź wychodzić z podziemia pierwsze organizacje obywatelskie, i tak do Gliwic zawitał Polski Klub Ekologiczny, z którym związałam się i trwam do dzisiaj. A od kilku ostatnich lat jestem Prezeską tej ogólnopolskiej organizacji.

Maria Staniszewska

Prezes Polskiego Klubu Ekologicznego w Gliwicach

Śląsk to miejsce szczególnie dotknięte emisjami pochodzącymi z przemysłu ciężkiego (kopalnie, huty, koksownie). Dzisiaj większość tych zakładów już jest zamknięta, ale skażenie gleby metalami ciężkimi i innymi toksynami pozostanie jeszcze na stulecia. Jako działacze Polskiego Klubu Ekologicznego aktywnie protestowaliśmy przeciwko tym emiterom zanieczyszczeń i kilka z nich doprowadziliśmy do wcześniejszego zamknięcia np. Huta 1 maja w Gliwicach. Tradycją Śląska są ogródki działkowe, które w latach 80 i 90-tych były miejscem produkcji żywności – warzyw, szczególnie korzeniowych i owoców.

Dlaczego zajęłam się ekologią i dlaczego to dla mnie ważne?

Moje koleżanki z Polskiego Klubu Ekologicznego, pracujące w Stacji Chemiczno-Rolniczej, odkryły ponad normatywną zawartość metali ciężkich (ołów, kadm i rtęć) zwłaszcza w warzywach korzeniowych. Urodził się wtedy pierwszy program ‘Żywność testowana i ekologiczna dla mieszkańców terenów uprzemysłowionych”. Program zdobył wiele nagród w Polsce i miałam okazję prezentować go na konferencji IFOAM w 1996 w Kopenhadze. Działania polegały na nagłośnieniu problemu zanieczyszczeń metalami ciężkimi żywności, współpracy ze śląskimi samorządami, dostarczaniu czystych, przebadanych warzyw na obecność metali do szkół i przedszkoli, a także uruchomienie kilkudziesięciu stoisk na całym Śląsku z przebadanymi warzywami.

W tych czasach oficjalnie nie istniało pojęcie żywności ekologicznej, ale nawiązałyśmy kontakt z Ekolandem i zespołem prof. Górnego na SGGW i wspólnie zabiegaliśmy o uwarunkowania prawne dla rolnictwa ekologicznego. Pod koniec lat 90-tych miałam przyjemność pracować jako ekspert w podkomisji sejmowej przygotowującej ustawę. W roku 2001 ustawa została podpisana przez Prezydenta Rzeczpospolitej i weszła w życie w listopadzie.

Działania legislacyjne, zostały niewątpliwie przyśpieszone poprzez intensywną promocję rolnictwa ekologicznego czym zajmowała się Koalicja na rzecz Rozwoju Rolnictwa Ekologicznego. Założona została w Gliwicach w 1999 i przez kilkanaście lat jej funkcjonowania byłam jej Przewodniczącą. Udało się wtedy zjednoczyć całe środowisko skupione wokół rolnictwa ekologicznego, łącznie z doradcami i urzędnikami z Ministerstwa Rolnictwa. Jednym z wielu działań informująco-promocyjnych były dwa festyny rolnictwa ekologicznego we współpracy z Kancelarią Prezydenta RP na terenie Pałacu Namiestnikowskiego i Belwederu w latach 2000-01. Działania Koalicji prezentowałam na kolejnej konferencji IFOAM w 2000 r.

Działania dla konsumentów

Na Śląsku przez 24 lata organizowany był kiermasz produktów ekologicznych i tradycyjnych, przerwał je ostatnio COVID, ale powstały inne inicjatywy np. biobazar, cieszące się dużym zainteresowaniem konsumentów i myślę, że jest to efekt naszej (bo nie tylko mojej, ale całego zespołu) wieloletniej pracy.
Wiele naszych projektów i działań jest poświęconych konsumentom. Już na początku działalności program zdrowej żywności był skierowany do mieszkańców Śląska. W latach 2007-2009 byłam koordynatorką kampanii produktu i znaku rolnictwa ekologicznego. Dieta dla czystego Bałtyku i międzynarodowy projekt BERAS skierowany był do konsumentów regionu Morza Bałtyckiego w latach 2010-14. Tematem projektu ‘Wyżywić świat’ był wpływ konsumpcji europejskiej na życie mieszkańców Globalnego Południa 2010-12. Rolnictwo ekologiczne i jego produkty promowałam w dalekiej Armenii w projekcie ‘Development of experience oriented agro and eco tourism in rural Armenia’ (2019-20).

Działania dla rolników

Jestem ekologiem, więc interesowały mnie również inne aspekty rolnictwa, czyli przede wszystkim wpływ rolnictwa na środowisko. Środowisko, to przede wszystkim zanieczyszczenie wód powierzchniowych i Bałtyku. Poświęciłam temu wiele publikacji, a także działań praktycznych – szkolenie rolników w zakresie zrównoważonego gospodarowania biogenami. Ostatnio przygotowaliśmy stronę http://rolnictwodlabaltyku.pkegliwice.pl, gdzie rolnicy mogą znaleźć wiele informacji dotyczących prawidłowej gospodarki zarządzania biogenami, o rolnictwie ekologicznych i Wspólną Polityka Rolną.

Działania rzecznicze

Od 20 lat reprezentuję Coalition Clean Baltic w Rolniczej Grupie Roboczej (Agriculture Working Group) HELCOMu. W Polsce przez 10 lat byłam członkiem Rady Rolnictwa Ekologicznego przy Ministrze Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Od 2008 – ekspertem Koalicji Czystego Bałtyku w temacie Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Dużo uwagi poświęcam kształtowaniu się WPR w Polsce. W 2008 pisałam uwagi go Health Check, w 2011 uwagi do nowej WPR, a w 2021 do Krajowego Planu Strategicznego. Byłam również krajowym przedstawicielem polskich członków IFOAMu (International Federation of Organic Agriculture Movement) w europejskiej grupie roboczej od 2004 – 2009. Od 20 lat redaguję uwagi do propozycji ustaw wysyłanych przez Ministerstwo Rolnictwa.

Działania na rzecz innych organizacji i koalicji

W Coalition Clean Baltic jestem ekspertem do spraw rolnictwa, szczególnie współpracuję i pomagam organizacjom na Białorusi, Ukrainie i w Rosji w rozwoju rolnictwa ekologicznego w ich krajach. Od 2019 biorę czynny udział w Europejskiej sieci działań na rzecz dobrej żywności i dobrego rolnictwa (Good Food Good Farming). Przemawiałam na wiecach w Belinie i Strasbourgu jako przedstawiciel polskich organizacji. Moja organizacja jest aktywnym członkiem Koalicji Żywa Ziemia i Koalicji Ratujmy Rzeki.